“ออกแบบเพื่อผู้สูงอายุ” โอกาสอันท้าทายของนักออกแบบในอนาคต
หากได้มีโอกาสชมนิทรรศการ “อจีรังคือโอกาส (Perishable Beauty)” ที่ TCDC กำลังจัดแสดงจนถึงวันที่ 22 กุมภาพันธ์นี้ คงช่วยจุดประกายความคิดในการสร้างโอกาสทางธุรกิจ โดยนำหลักความจริงที่ว่า “ทุกอย่างล้วนอยู่ภายใต้การเปลี่ยนแปลง” มาเป็นโจทย์ให้ขบคิดแก้ไข
“ความอจีรัง” ที่จะมีผลต่อการกำหนดวิถีชีวิต โครงสร้างประชากรโลก และรูปแบบของสังคมมนุษย์มากที่สุดก็คือ “อายุขัย” ของคนเรานั่นเอง มนุษย์ยุคปัจจุบันอายุยืนขึ้นด้วยความก้าวหน้าของเทคโนโลยีทางการแพทย์และ เภสัชกรรมสมัยใหม่ ทั้งในช่วงร้อยปีที่ผ่านมา จำนวนประชากรโลกได้เพิ่มสูงขึ้นมาก เฉพาะในประเทศไทยปัจจุบันมีประชากรราว 63 ล้านคน เมื่อเทียบกับเพียง 12 ล้านคนเมื่อปี พ.ศ. 2475 ซึ่งลักษณะโครงสร้างของอายุประชากรเปลี่ยนจากผู้ที่มีอายุน้อยเป็นผู้สูงวัย รวมทั้งยังพบว่าจำนวนประชากรในเมืองเพิ่มมากขึ้นกว่าในชนบทอย่างมาก โดยประชากรวัยเด็กหรือผู้ที่มีอายุน้อยกว่า 14 ปี ได้ลดจำนวนลงเหลือ 20% ของจำนวนประชากรทั้งหมด ขณะที่ผู้สูงวัยหรืออายุ 60 ปีขึ้นไปเพิ่มจำนวนขึ้นอย่างรวดเร็วในช่วง 10 ปีที่ผ่านมานี้ โดยมีจำนวนมากกว่า 20% จากเดิมที่เคยมีอยู่เพียง 5%
กองทัพผู้สูงวัยบุกในอีก 10 ปี
จากการวิจัยของสถาบันประชากรศาสตร์พบว่า จำนวนประชากรไทยมีอัตราเพิ่มขึ้นประมาณ 0.5% ต่อปี ขณะที่จำนวนผู้สูงอายุมีอัตราเพิ่มขึ้น 3% ต่อปี และในปีพ.ศ. 2563-2564 หรืออีกประมาณ 11 ปี จำนวนผู้สูงอายุจะมากกว่าเด็กเป็น ครั้งแรกในประวัติศาสตร์ด้านโครงสร้างประชากรไทย และคาดกันว่าใน 30 ปีข้างหน้าหรือราวปี พ.ศ. 2580 จำนวนผู้สูงอายุจะมีถึง 25.9% ของจำนวนประชากรทั้งหมดที่มีราว 62.8 ล้านคน โดยมีเพศหญิงมากกว่าเพศชาย
นอก จากการอาศัยอยู่ในเมือง การแต่งงานช้าลง และสภาพเศรษฐกิจและสังคมที่ไม่เอื้อต่อการมีบุตรแล้วนั้น เทคโนโลยีสารสนเทศสมัยใหม่ยังเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ทำให้ช่วงอายุของการทำ งานกว้างขึ้น สินค้าจำพวกความรู้และนวัตกรรมที่ต้องใช้สมองมากกว่ากำลังร่างกายก็เป็นที่ ต้องการของตลาด ผู้สูงอายุที่มีเงินออมหรือมีการวางแผนทางการเงินเมื่อยามเกษียณไว้เป็น อย่างดีจึงพึ่งพาตนเองได้ในเรื่องค่าใช้จ่าย แน่นอนว่าสังคมที่มีผู้สูงอายุมากย่อมทำให้รูปแบบการใช้ชีวิตของประชากร เปลี่ยนไป ด้วยข้อเท็จจริงที่ว่าผู้สูงอายุจะต้องดูแลและพึ่งพาตัวเองมากขึ้น สิ่งแวดล้อมในอนาคตจึงต้องเป็นสิ่งแวดล้อมที่ทำให้ชีวิตของผู้สูงอายุเหล่า นั้นง่ายขึ้น
ออกแบบเข้าใจผู้ใช้ = ออกแบบเพื่อผู้สูงวัย
กำลังวังชาที่ถดถอย สายตาที่พร่าเลือน และสังขารร่วงโรยอีกสารพัดที่ไม่มีใครอยากเผชิญแต่ก็หนีได้พ้น แม้ว่าวิทยาการทางการแพทย์จะสามารถฉุดรั้งความเต่งตึงหรือกระทั่งปลูกถ่าย อวัยวะต่างๆ ได้ แต่วันเวลาก็ย่อมนำพาเอาประสิทธิภาพย่อหย่อนของสังขารทั้งปวงมาอย่างปฏิเสธ ไม่ได้ ข้าวของเครื่องใช้ทุกชนิดจึงต้องออกแบบมาเพื่อช่วยแก้ไขปัญหาต่างๆ ให้กับผู้สูงวัย ทั้งที่เห็นอยู่ในปัจจุบัน เช่น รถแท็กซี่ของกรุงลอนดอนที่ออกแบบเพื่อให้ความสะดวกแก่คนสูงวัยและผู้พิการ ที่ใช้รถเข็น โปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่มีเสียงเพื่อช่วยลดการใช้สายตาในการอ่าน โทรศัพท์มือถือที่ลดฟังก์ชั่นที่ไม่จำเป็นแต่เพิ่มขนาดของปุ่มและตัวอักษรบน หน้าจอ และการติดรีโมทคอนโทรลกับสวิทช์ไฟ และที่กำลังพัฒนาขึ้นเรื่อยๆ เช่น มีดปอกผลไม้ที่มีตัวล็อกสำหรับผู้ที่มือเริ่มสั่น ไปจนถึงหุ่นยนต์ที่ช่วยอุ้มผู้สูงอายุให้เดินทางได้สะดวก
ใน อนาคตอันใกล้นี้ เราจะได้เห็นสินค้าและบริการหลายประเภท ไม่ว่าจะเป็นบริการช็อปปิ้งส่วนบุคคลแบบรายเดือน เครื่องเตือนให้รับประทานยา หนังสือพิมพ์มีเสียง อุปกรณ์ไฟฟ้าหลากชนิดที่ควบคุมได้โดยรีโมทคอนโทรล และเครื่องอำนวยความสะดวกอีกสารพัดราวกับหลุดออกมาจากการ์ตูนเรื่องโดเรมอน ซึ่งชวนให้เรานึกถึงวันเวลาหน้าจอโทรทัศน์ที่เจ้าหุ่นยนต์แมวขวัญใจเด็กๆ หยิบของวิเศษออกมาจากกระเป๋าสามมิติ ผิดกันตรงที่ผู้ออกแบบอุปกรณ์เหล่านั้นไม่ใช่จินตนาการของ ดร. ฟูจิโกะ ฟูจิโอะ แต่เป็นการออกแบบจากมันสมองและสองมือของคุณเอง
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น